کتاب نگاهی نو در عقاید عرفا نوشته‌ای از شهناز یزدان پناه می‌باشد. او هنگام انتخاب موضوع پایان‌نامه‌ی دانشگاهی، تحقیق درباره‌ی مسلک‌های اسلامی را آغاز کرد. از میان مسلک‌های گوناگون که هنوز حیات و تداوم داشتند، مسلک اهل حق را برگزید و علت آن اصطلاحات خاص و پر رمز و رازی بود که در عقاید و سخنان بزرگان این مسلک دیده می‌شد. این اصلاحات کنجکاوی او را برانگیخت و روند پژوهش‌های او را آغاز کرد.
موضوع این کتاب درمورد چیست؟
این کتاب به یافتن پاسخ‌هایی مناسب به سوال‌های شهناز یزدان پناه می‌پردازد. برای مثال: غالیان چه کسانی بودند؟ چرا به آن‌ها غالی گفته می‌شد؟ علل شکل‌گیری جریان غالی‌گری چیست؟ چرا در طول تاریخ عرفان برخی از عرفا و مسلک‌های اسلامی وابسته به این جریان معرفی شده‌اند؟ اندیشه‌های غالی‌گری اگر یکی از پراهمیت‌ترین جریان‌های فکری تاریخ اسلام نباشد، یکی از پر چالش‌ترین آن‌هاست، ولی در قیاس با سایر جریان‌های فکری کم‌تر به آن پرداخته شده است. شاید یکی از علل کم‌توجهی به آن پیچیدگی‌هایی است که در این جریان فکری وجود دارد؛ زیرا اکثر نوشته‌های این گروه در قرون اولیه‌ی اسلام به دست مخالفان از میان رفته و آن‌چه برجای مانده است، نوشته‌هایی است که دیگران درباره‌ی آن‌ها نگاشته‌اند و عقاید آن‌ها را بر اساس دیدگاه‌های خود تعبیر و تفسیر کرده‌اند. در این پژوهش که به روش کتابخانه‌ای تدوین شده است، به علل و ریشه‌یابی آن‌چه به نام جریان غالیانه معروف است، پرداخته و آن را از زوایای مختلف سیاسی، اجتماعی، عقیدتی، تاریخی و حتی لغوی مورد بررسی و نقد قرار داده است.
نقل قول‌هایی از کتاب
«مشتاق علی‌شاه برای سماع و موسیقی عارفان بحثی فقیهانه پیش می‌کشد و آن را از موسیقی حرام که به قصد لهو و لعب است جدا می‌کند. از دیدگاه او موسیقی حرام موسیقی‌ای است که در دوره‌ی امویان و عباسیان نمونه‌های آن بسیار دیده می‌شد که همراه با می‌گساری و لهو و لعب بود؛ چنین موسیقی‌ای از نظر دینی حرام است و هیچ‌کس آن را تأیید نمی‌کند. به گفته‌ی مشتاق علی‌شاه بررسی شواهد نشان می‌دهد که اسلام با روی کار آمدن امویان و احیای موسیقی مطربی به سبک دوره‌ی پیش از اسلام، از میان موسیقی مطربی غنایی حرام و موسیقی غیر حرام تفکیک قائل شده است؛ و حرام بودن موسیقی در اسلام مربوط به موسیقی غنایی همراه با لهو و لعب است، نه موسیقی‌ای که به وسیله‌ی حکیمان الهی به جامعه پیشکش شده است. ولی علما این روش عرفا را نادیده گرفتن شریعت می دانستند. آن‌ها می‌گفتند عرفا نماز را که مهم‌ترین دستور اسلام است ترک کردند و رقص و نوازندگی را که امری حرام است پیشه‌ی خود قراردارند.»
چرا این کتاب جذاب و خواندنی است؟
کتاب نگاهی نو در عقاید عرفا مطالب مختلفی را در بر می‌گیرد. در ابتدا نگاهی به اوضاع اجتماعی و سیاسی قرون اولیه‌ی هجری دارد زیرا نگرش خلفا در باب حضرت علی (ع) و داوری آن‌ها درباره‌ی دوستداران آن حضرت می‌تواند تا حدودی آبشخورهای اصلی جریان‌های منسوب به غالی‌گری را به ما بنمایاند. در بخش دوم به علل پیدایش عرفان و تصوف و بررسی مفهوم واژگانی مانند صوفی، عارف، عالم، فقیه و... را از دید اندیشمندان و پژوهشگران بررسی می‌کند. سپس به بررسی و تحلیل عقایدی می‌پردازد که از منظر عرفا اسرار الهی است، ولی از دیدگاه عامه مسلمانان و برخی از علما کفر و الحاد به شمار می‌رود. در انتها نیز نگاهی خواهد داشت به فراز و فرودهای روابط میان عرفا و فقها و تمایزات عقیدتی میان آن‌ها از صدر اسلام تا زمان معاصر، با تکیه بر شرح احوالات برخی از عرفا. پرداختن به این تمایزات می‌تواند تا حدودی زمینه‌ساز تفکر و تعمق بیشتر در باب اندیشه‌ها و مسلک‌هایی باشد که آن‌ها را وابسته به جریان غالی‌گری دانسته‌اند. اگر به این موضوعات علاقه دارید، می‌توانید توضیحاتی کامل را از این کتاب دریافت کنید.
پیشنهاد کتاب
از این نویسنده می‌توانید کتاب‌های جنبش‌های اجتماعی و فرهنگی ایران در گذر تاریخ و همچنین فرهنگ نام و نقدی نو بر آیین مرام اهل حق را بخوانید و بیشتر از پژوهش‌های شهناز یزدان پناه لذت ببرید.
مشخصات کتاب نگاهی نو در عقاید عرفا
نویسنده: شهناز یزدان پناه ژانر: دینی و آیینی تعداد صفحات: ۲۶۰
برگشت
